27 აგვისტო (9 სექტემბერი), 2018
სულთმოფენობიდან მე-15 კვირიაკე
წირვაზე – 2 კორ. 4:6-15; მთ. 22:35-46.
წმინდა პავლე მოციქულის მეორე ეპისტოლე კორინთელთა მიმართ – 4:6-15
რადგანაც ღმერთმა, რომელმაც ბრძანა ბნელიდან ნათლის გამობრწყინება, გაანათლა ჩვენი გულები, რათა გავებრწყინებინეთ ღმერთის დიდების შემეცნებით, რომლითაც სხივოსნობს იესოს სახე.
ღმერთმა, რომელმაც ბრძანა ბნელიდან ნათლის გამობრწყინება, გაანათლა ჩვენი გულები. მოციქული ამით მიანიშნებს, რომ აღდგომა არის სიკვდილის მსგავსი სიძველიდან გამოსვლა. ღმერთმა არ ისურვა, სახარების ნათელს დაფარულში ებრწყინა, – ის ხომ განმაცხოველებელი ქარია, აღდგომის სასოება რომ მოაქვს! ღვთის სიბრძნის გამობრწყინება გულს ანათლებს და ადამიანს სრულიად განაახლებს, აღარაფერი რჩება მასში ამსოფლური.
ღირსი ისააკ ასური
ხოლო ეს საუნჯე ჩვენ თიხის ჭურჭლებით დაგვაქვს, რათა ამ ძალის სიდიადე ღვთისაგან იყოს და არა ჩვენგან.
მოციქული „საუნჯეს“ უწოდებს ღვთის შემეცნების ნათელს, რომლითაც განკაცებულმა მხოლოდშობილმა ძე ღმრთისამ ჩვენი გულები გაანათლა, როდესაც ერთარსი და სამჰიპოსტასოვანი ღმერთის საიდუმლოება გაგვიცხადა. და მართლაც, ეს საუნჯე, ეს ნათელი შეუფასებელია, რამეთუ წინდია ზეციური სიკეთისა და საუკუნო სიცოცხლისა.
„საუკუნო სიცოცხლე კი ის არის, – მიმართავს უფალი მამა ღმერთს, – რომ გიცნობდნენ შენ, ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთს, და იმას, ვინც შენ მოავლინე – იესო ქრისტეს“ (ინ. 17:3). ჩვენ გვაქვს, – ამბობს მოციქული, – ზეციური სინათლე იესო ქრისტესი, მარადიული ნათელი, რომელიც თიხის ჭურჭლებშია მოთავსებული, ანუ მოკვდავ და უძლურ ადამიანებში. ასე იმიტომ მოაწყო ყოვლადბრძენმა ღვთის განგებამ, რომ მსოფლიომ შემდეგი ჭეშმარიტება ირწმუნოს: ჩვენ, მოციქულებმა, კი არა, არამედ ღვთის ყოვლადძლიერმა ძალამ განავრცო სარწმუნოების მაცხოვნებელი ნათელი.
ყოველნაირად გვავიწროებენ, მაგრამ დათრგუნვილად არა ვგრძნობთ თავს; გამოუვალ დღეში გვაგდებენ, მაგრამ მაინც ვპოულობთ გამოსავალს.
შეხედეთ, როგორ აღწერს ღვთაებრივი მოციქული ადამიანური ბუნების უძლურების განმამტკიცებელი საღვთო მადლის ძალას! ყოველნაირად გვავიწროებენ, – ამბობს იგი, – ანუ ყოველ დროს, ყოველ ადგილას და ყოველგვარ გარემოებაში შევიწროებულნი ვართ ურწმუნოთა მხრიდან, მაგრამ ღვთის მადლით განმტკიცებულნი ვართ და ამიტომ დათრგუნვილად არა ვგრძნობთ თავს, ანუ არ ვჩუმდებით და არ ვწყვეტთ ქრისტეს სიტყვის ქადაგებას. თითქოსდა, გამოუვალ დღეში გვაგდებენ – ხშირად არც კი ვიცით, როგორ გავუმკლავდეთ საშინელ თავდასხმებს და როგორ მოვიქცეთ გაუსაძლის პირობებში, მაგრამ სასოწარკვეთილებაში არ ვვარდებით: ღვთის მადლით განათლებულნი მაინც ვპოულობთ გამოსავალს, რათა თითქოსდა გარდაუვალი უბედურებანი თავიდან ავიცილოთ. ტირანებისგან ვიდევნებით, მაგრამ ღმერთი არ გვტოვებს განსაცდელში, გვიცავს და გვიფარავს, დევნისა და გაჭირვების ჟამს ყოველმხრივ გვეხმარება. მართალია, როგორც ადამიანები, ხშირად ვუძლურდებით, მაგრამ ღვთის ძალით განმტკიცებულნი, ყველაფერს ვუძლებთ და ვიმარჯვებთ.
მთავარეპისკოპოსი ნიკიფორე თეოტოკისი
დევნილნი ვართ, მაგრამ არა მიუსაფარნი; გვამხობენ, მაგრამ ბოლოს ვერ გვიღებენ.
ყველაფერი ეს რომ არ შეგვმთხვეოდა, მაშინ არც ღვთის ძალის სიდიადე გამოაშკარავდებოდა. მაგრამ რადგანაც ცეცხლში აყვავებულ მცენარეს ვგავართ, ამიტომ იმით, რომ ვიტანჯებით და მაინც უვნებელნი ვრჩებით, ვქადაგებთ ჩვენი დამცველი ღმერთის ძალას. ხოლო სიტყვები – გვამხობენ, მაგრამ ბოლოს ვერ გვიღებენ – ნიშნავს, რომ გამოუვალ მდგომარეობაშიც ვპოულობთ ხსნის გზებს.
ღირსი თეოდორიტე კვირელი
ყოველთვის თან დავატარებთ სხეულით იესოს სიკვდილს, რათა იესოს სიცოცხლეც გაცხადდეს ჩვენს სხეულში.
ყოველდღიურად სიკვდილს ვუმზერთ თვალებში, ყოველთვის უფლის გარდაცვალებას ვბაძავთ და ამგვარად ვამოწმებთ საკუთარი სხეულით მის ცხოვრებას ანუ მკვდრეთით აღდგომას. ვისაც არ სწამს, რომ უფალი აღდგა, მას უკვე აღარ ექნება ურწმუნოების საბაბი, როცა დაინახავს, რომ ჩვენ ყოველდღე ვკვდებით და ყოველდღე ვცოცხლდებით.
ვინაიდან ჩვენ, ცოცხალნი, გამუდმებით ვეძლევით სიკვდილს იესოსათვის, რათა იესოს სიცოცხლეც გამოვლინდეს ჩვენს მოკვდავ ხორცში.
ამით აიხსნება სიტყვა იესოს სიკვდილის შესახებ, რომელიც აქამდე გაურკვეველი იყო. მოციქული, ჩვეულებრივ, განმარტავს გაურკვევლად ნათქვამს. სიტყვები – რათა იესოს სიცოცხლეც გამოვლინდეს – შეიძლება ასეც განიმარტოს: რაკი ჩვენ ამჟამად ქრისტეს სიკვდილს განვიცდით და მზად ვართ მისთვის თავი გავწიროთ, ამიტომ თავის დროზე იგი თავისი კეთილი ნებით მკვდრეთით აღგვადგენს. ამას მოციქული სხვა ადგილასაც ამბობს: „ხოლო თუ ქრისტესთან ერთად მოვკვდით, გვწამს, რომ სიცოცხლითაც ერთად ვიცოცხლებთ“ (რომ. 6:8).
ასე რომ, სიკვდილი ჩვენში მოქმედებს, ხოლო სიცოცხლე – თქვენში.
მოციქული „სიკვდილს“ აქ განსაცდელს უწოდებს და ამბობს: ჩვენ მუდმივად საშიშროების წინაშე ვდგავართ, თქვენ კი იმ ცხოვრებით ტკბებით, რომელიც ამ საშიშროებებისგან გამომდინარეობს, და ეს იმიტომ, რომ სახარებას გიქადაგებთ, რომლის მეშვეობითაც თქვენ მარადიული ცხოვრებით ცხოვრობთ.
ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელი
მაგრამ რაკი რწმენის იგივე სული გვაქვს, რომელზედაც ამბობს წერილი: „მწამდა და მიტომ ვამბობდი“, ჩვენც გვწამს და მიტომ ვამბობთ.
ჩვენმა შუამდგომელმა, რომელიც უკვე გამოგვეცხადა, მოისურვა, რომ აშკარა გამხდარიყო ჩვენი აღორძინების საიდუმლოც. ძველი დროის მართლებისთვის რაღაც-რაღაცები დაფარული რჩებოდა, თუმცა ხსნა მათაც იმავე რწმენით უნდა მოეპოვებინათ, რომელიც თავის დროზე ჩვენთვის უნდა გაცხადებულიყო. ჩვენ ხომ ვერ გავბედავთ ჩვენი დროის მართლები ვამჯობინოთ ღვთის მეგობრებს, რომელთა მეშვეობითაც ჩვენთვის წინასწარმეტყველებანი აღსრულდა, რადგან ღმერთი საკუთარ თავს აცხადებდა როგორც აბრაამის ღმერთი, როგორც ისააკის ღმერთი, როგორც იაკობის ღმერთი, რათა მისი სახელი საუკუნოდ ასეთად დარჩენილიყო.
თუკი ჩვენ სწორად გვწამს, რომ ძველი დროის წმინდანებისთვის წინადაცვეთა შეიძლება ნათლისღებად ჩაითვალოს, მაშინ რაღა უნდა ვთქვათ იმათ შესახებ, ვინც ღმერთს სათნო ეყვნენ მანამდე, სანამ ეს ნამცნები იქნებოდა, თუ არა ის, რომ მათ რწმენით მოაწონეს ღმერთს თავი, როგორც ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეშია ნათქვამი: „რწმენის გარეშე შეუძლებელია ესათნოვო ღმერთს“ (ებრ. 11:6). მოციქული ამბობს: რწმენის იგივე სული გვაქვს, რომელზედაც ამბობს წერილი: „მწამდა და მიტომ ვამბობდი“, ჩვენც გვწამს და მიტომ ვამბობთ. ის არ იტყოდა, იმავე რწმენის ეს სული რომ მათი სულიც არ ყოფილიყო, და როგორც მათ სწამდათ ქრისტეს მომავალი განხორციელებისა, – როცა ეს საიდუმლო ჯერ კიდევ დაფარული იყო, – ზუსტად ისე გვწამს ჩვენც, რომ ეს განხორციელება შედგა.
ნეტარი ავგუსტინე იპონიელი
რაკიღა ვიცით, რომ ვინც აღადგინა იესო, ჩვენც აღგვადგენს იესოსთან ერთად და თქვენი თანხლებით წარგვადგენს მის წინაშე.
ის, ვინც უფალი ჩვენი იესო ქრისტე მკვდრეთით აღადგინა, აღგვადგენს ჩვენც, თუკი მის ნებას შევასრულებთ, მისი მცნებებისამებრ მოვიქცევით და შევიყვარებთ იმას, რაც მან შეიყვარა; თუკი განვეშორებით ყოველგვარ უსამართლობას, მომხვეჭელობას, ვერცხლისმოყარეობას, ბოროტსიტყვაობას, ცრუმოწმეობას.
მღვდელმოწამე პოლიკარპე სმირნელი
ვინაიდან ყველაფერი თქვენთვისაა, რათა მადლის სიუხვე მრავალთა მადლიერებად გადმოიფრქვეს ღვთის სადიდებლად.
ყველაფერი, რაც აღსრულებულია, თქვენთვის – წარმართებისთვის აღსრულდა, რათა მხოლოდ ერთ ერში არსებული და ერთი ერისგან განდიდებული მადლი, მრავალთა მადლიერების მიზეზით გამრავლებული, ღვთის სადიდებლად გავრცელებილიყო.
ღირსი ეფრემ ასური
წმინდა სახარება წმინდა მათე მახარებლისაგან საკითხავი – 22:35-46
და ერთმა მათგანმა, რჯულის მცოდნემ, საცდუნებლად ჰკითხა:
მოძღვარო, რომელია სჯულის მთავარი მცნება?
მართალია, ამჯერად მცირეა სახარების საკითხავი, მაგრამ ის შეიცავს ქრისტიანული სარწმუნოების საძირკველსა და ყველა სათნოების ბიძგს. თანაც, ის იმდენად ნათელია, რომ თითქოსდა, არანაირ ახსნა-განმარტებას არ საჭიროებს, მაგრამ ღვთის სიტყვა ერთი რამით ძალიან ჰგავს მიწას: მიწის ზედაპირზე ვხედავთ ბალახს, ხეებს, ბუჩქებს, ყვავილებს, მაგრამ თუ გსურს ოქრო, ვერცხლი და ძვირფასი ქვები მოიპოვო, ამისათვის მიწა ღრმად უნდა გათხარო და ყოველივე ეს მის წიაღში ეძებო. მსგავსადვე, როდესაც სახარების სიტყვებს ვკითხულოთ, გარედან, ერთი შეხედვითაც, კარგად ჩანს მათი ღვთივმშვენიერი ხასიათი, უფლის მადლი, სულიერი სილამაზე, წმინდა უბრალოება, მაგრამ ვისაც სურს ჭეშმარიტ ცოდნას, მაღალ აზრებსა და საღვთო დოგმატებს დაეწაფოს, ის უნდა ჩასწვდეს სიტყვების მთელ სიღრმეს და გაიაზროს წმინდა წერილის იდუმალი არსი. სწორედ ამ მიზეზით, ვითომცდა, სავსებით გასაგებია სახარების დღევანდელი საკითხავი, მაგრამ ფრიად სასარგებლო იქნება მათი კეთილკრძალული გამოკვლევა და განმარტება.
რჯულის მცოდნე იმ დროში რჯულის მოძღვარსა და განმმარტებელს ეწოდებოდა, ის იყო იგივე მწიგნობარი (მარკ. 12:28). სწორედ ეს რჯულის მცოდნე, ფარისეველთაგან ერთ-ერთი, რომელმაც იმავე მარკოზ მახარებლის თანახმად, გაიგონა, რომ „კარგად მიუგო“ იესომ სადუკეველთა შეკითხვებს, მიადგა მას საცდუნებლად თავისი შეკითხვით: მოძღვარო, რომელია სჯულის მთავარი მცნება?
მან უფალს ეს კითხვა იმიტომ დაუსვა, რომ ზოგი იუდეველი მთავარ მცნებად მიიჩნევდა მცნებას განათლების შესახებ, ზოგიც – შაბათის შესახებ, ზოგი კიდევ სხვა მცნებას. ამ შეკითხვით რჯულის მცოდნე ცდილობდა, გაეგო, ღვთის ამ მცნებებით ასწავლიდა იესო ქრისტე თუ სხვა, თავისი მცნებებით? და თუ ამითი, მაშინ უპირველესად, რომელს დაასახელებდა? და თუ ასეთად დაასახელებდა – „შეიყვარე უფალი ღმერთი შენი“- ხომ არ დაურთავდა: „და შემიყვარე მეც“? თუმცა ყოვლადბრძენმა და გულთამხილველმა იესომ ისეთი პასუხი გასცა, რომ ეს მწიგნობარი იძულებული გახდა, შეექო იგი და ეთქვა: „კეთილი, მოძღვარო; ჭეშმარიტს ამბობ“ (მარკ. 12:32).
ხოლო იესომ მიუგო მას: გიყვარდეს უფალი ღმერთი შენი მთელი შენი სულით და მთელი შენი გულით და მთელი შენი გონებით.
გულით გვსურს, სულით ვაზროვნებთ, გონებით ვმსჯელობთ. როდესაც ჩემს გულს სხვა არაფერი სურს, გარდა ღმერთისა, და ჩემს სულში ღვთის შესახებ კეთილკრძალული სწავლებისათვის უცხო აზრი არ შემოდის, ასევე, როდესაც ჩემი გონება არაფერ ისეთზე არ ფიქრობს, რაც არ შეიცავს ღვთის რწმენასა და მისდამი მორჩილებას, მაშინ მიყვარს ღმერთი მთელი სულით, მთელი გულით და მთელი გონებით; მაშინ ღვთის წინაშე ჩემი სიყვარული სრულყოფილია.
ეს არის პირველი და მთავარი მცნება.
პირველი და მთავარი არის სწორედ ასეთი სიყვარულის შესახებ მცნება, რადგან მისგან, როგორც სათავიდან, მომდინარეობს ყველა სხვა სათნოება. როდესაც მთელი ჩემი გული, მთელი ჩემი სული და მთელი ჩემი გონება ღმერთისთვის იქნება მიძღვნილი, მაშინ ჩემი ყველა სურვილი ღვთისათვის სათნოა, ყველა ჩემი ფიქრი უბიწოა, ყველა ჩემი გონებისმიერი დასკვნა – წმინდა.
და მეორე, ამისი მსგავსი: გიყვარდეს მოყვასი შენი, ვითარცა თავი შენი.
მეორე და პირველის მსგავსია მოყვასის სიყვარული, რადგან ის პირველისგან იშვება, მისითაა მოცული და მისგან განუყოფელია. პირველი მცნების თანახმად, ვისაც ღმერთი უყვარს, მას აუცილებლად თავისი მოყვასიც უყვარს: „ყველას, ვისაც უყვარს მშობელი, მის მიერ შობილიც უყვარს“ (1 ინ. 5:1). მაგრამ ვისაც მოყვასი არ უყვარს, მას ღმერთიც არ უყვარს: ვისაც „თავისი ძმა არ უყვარს, რომელსაც ხედავს, როგორღა შეიყვარებს ღმერთს, რომელსაც ვერ ხედავს?“ (1 ინ. 4:20). ხომ ხედავ, როგორი საზომი დაუდო ღმერთკაცმა ღვთისადმი ჩვენს სიყვარულს? – გიყვარდეს უფალი ღმერთი შენი მთელი შენი სულით და მთელი შენი გულით და მთელი შენი გონებით. მოყვასისადმი სიყვარულს კი საზომად ის სიყვარული დაუდო, რომელიც საკუთარი თავისადმი გვაქვს: გიყვარდეს მოყვასი შენი, ვითარცა თავი შენი. რამდენსაც საკუთარი თავისთვის ცდილობ და ზრუნავ, იმდენივე ეცადე და იზრუნე მოყვასზეც.
ამ ორ მცნებაზეა დამოკიდებული მთელი რჯული და წინასწარმეტყველნი.
ხოლო როდესაც შეიკრიბნენ ფარისეველნი, იესომ ჰკითხა მათ:
რას იტყვით ქრისტესთვის? ვისი ძე არის იგი? ხოლო მათ მიუგეს: დავითისა.
სინას მთაზე მოსესთვის მიცემული სჯულისკანონის ათ მცნებას თუ დაუკვირდები, ნახავ, რომ პირველი ოთხი ღმერთის სიყვარულს ეხება, დანარჩენი ექვსი – მოყვასისას. თუ გამოიკვლევ წინასწარმეტყველურ ქადაგებებს, ნახავ, რომ ისინი სავსეა იმათი მხილებით, ვინც უარყო ჭეშმარიტი ღვთის მსახურება და კერპებს შესწირა მსხვერპლი; ასევე, სავსეა სასჯელით მათ მიმართ, ვინც მოყვასს მტრობს და სავსეა შეგონებებით იმის შესახებ, რომ კეთილი უნდა უყო მოყვასს და მის სასარგებლოდ იღვაწო. გარდა ამისა, თუკი დაფიქრდები, რა არის ცოდვა და რა არის სათნოება, დაინახავ, რომ ყოველგვარი ცოდვა სხვა არაფერია, თუ არა ღვთის უგულებლყოფა ან მოყვასისთვის ზიანის მიყენება; ხოლო სათნოება – ეს არის ან ჭეშმარიტი ღმერთისთვის მსახურება ან მოყვასისთვის სარგებლის მოტანა. სწორედ ამას ნიშნავს ყოველთა მეუფის სიტყვები: ამ ორ მცნებაზეა დამოკიდებული მთელი რჯული და წინასწარმეტყველნი, ანუ ღვთის სიყვარულისგან წარმოიშობა და მასში მტკიცდება საღვთო სჯულის ყველა მცნება და წმინდა წინასწარმეტყველების ყველა ქადაგება.
ასეთი პასუხის შემდეგ იესომ იქ შეკრებილ ფარისევლებს შემხვედრი შეკითხვა დაუსვა: რას იტყვით ქრისტესთვის? ვისი ძე არის იგი? უფალი ცდილობს, დაარწმუნოს ისინი, რომ თავადაა ქრისტე და, შესაბამისად, ძე ღვთისა. მაგრამ მათ მიუგეს, რომ ქრისტე დავითის ძეა, ანუ მხოლოდ კაცია და არა – ღმერთკაცი.
უთხრა მათ იესომ: კი მაგრამ როგორღა უწოდებს მას სულით შთაგონებული დავითი უფალს, როდესაც ამბობს:
უთხრა უფალმა ჩემს უფალს: დაჯექი ჩემს მარჯვნივ, ვიდრე ფერხთით დაგიმხობ მტრებს.
ამრიგად, თუ დავითი უფალს უწოდებს მას, როგორღა ეკუთვნის ძედ?
სულიწმიდით შთაგონებული დავითი ჭვრეტს ზეცად ამაღლებულ ქრისტეს და წინასწარმეტყველებს: „ჰრქუა უფალმან (ანუ უფალმა და მამა ღმერთმა) უფალსა ჩემსა (ანუ თავის მხოლოდშობილ ძეს და ჩემს უფალ იესო ქრისტეს): დაჯედ მარჯუენით ჩემსა, ვიდრემდის დავსხნე მტერნი შენნი ქუეშე ფერჴთა შენთა“ (ფს. 109:1). სწორედ დავითის ეს სიტყები შეახსენა მაცხოვარმა ფარისევლებს, საიდანც ჩანს როგორც მისი ღმრთეება, ისე კაცება. ეს საკმარისი უნდა ყოფილიყო ფარისეველთა მცდარი შეხედულების გამოსასწორებლად, რამეთუ ისინი მხოლოდ კაცად აღიარებდნენ წმინდა წინასწარმეტყველების მიერ წინასწარ გაცხადებულ ქრისტეს. სიტყვით – „უფალსა ჩემსა“- დავითმა აჩვენა, რომ მამა ღმერთისგან განხორციელებული ქრისტე არამხოლოდ მისი ძეა, არამედ დავითის უფალი და მეუფეცაა, ანუ იგი არის ძე ღმრთისა და ღმერთი; ხოლო ის, რომ იმავდროულად კაციც არის, ამას შემდეგი სიტყვებით გამოხატავს: „დაჯედ მარჯუენით ჩემსა“, რადგან როგორც ღმერთი, იგი თანამოსაყდრე და თანაარსია ღვთისა და მამისა, და ისინი ერთნი არიან; ხოლო როგორც კაცი, ზეცად ამაღლების შემდეგ იგი არის „ზესკნელს სიდიადის მარჯვნივ მჯდომელი“ (ებრ. 1:3), ანუ მისმა კაცებამ იგივე უცვლელი და უმაღლესი დიდება მიიღო, როგორიც მის ღმრთეებას სამყაროს შექმნამდე ჰქონდა. ამასვე ითხოვდა უფალი თავისი ვნების ჟამს: „ახლა კი შენ განმადიდე, მამაო, იმავ დიდებით, შენთან რომ მქონდა ქვეყნის შექმნამდე“ (ინ. 17:5). ხოლო სიტყვა – „ვიდრე“ (ვიდრე ფერხთით დაგიმხობ მტრებს) წმინდა წრილში ხშირად გამოიყენება მარადიულობის აღსანიშნავად. დროებით კი არა, არამედ სამარადისოდ დაუმორჩილა მამამ ძეს თავისი მტრები, ანუ მთავრობანი, ხელმწიფებანი და ამა საუკუნის სიბნელის მმართველნი, ბოლოს კი თვით სიკვდილიც (დაბ. 8:7; ფს. 122:2; ეს. 46:4; მთ. 18:30; ებრ. 10:13; ეფ. 6:12). უფლის სიკვდილმა არამხოლოდ ეშმაკის ხელმწიფებისგან გაათავისუფლა კაცობრიობა, არამედ სიკვდილიდან სიცოცხლეშიც გადაიყვანა იგი: „ვისაც მე ვწამვარ, კიდეც რომ მოკვდეს, იცოცხლებს“ (ინ. 11:25). სწორედ ამ წინასწარმეტყველურ სიტყვას სთავაზობს ქრისტე ფარისევლებს და აქედანვე გამოჰყავს დასკვნა: თუკი დავითმა ქრისტეს თავისი უფალი უწოდა, მაშ როგორღა ეკუთვნის ძედ? უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ იესო არ უარყოფს დავითის ძეობას, რადგან ხორცი მიიღო წმინდა ქალწულისგან, რომელიც წარმოშობით დავითის ტომიდან იყო, ამასთან, მიუთითებს ფარისევლების შეცდომაზე, რომლებიც ამბობდნენ, რომ ქრისტე დავითის ძეა, მაგრამ უფალი არ არის. სინამდვილეში კი დავითი უფალ იესოს მამაც არის და მონაც: მამა – ხორციელად, მონა – ღვთაებრივად (წმ. ოქროპირი). ამ წინასწარმეტყველური სიტყვებით იესომ ფარისევლები აიძულა, ეღიარებინათ [შინაგანად მაინც], რომ იგი არის ღმერთი და კაცი:
ვერავინ შესძლო მისთვის სიტყვის მიგება; და იმ დღიდან ვეღარც კითხვას უბედავდა ვინმე.
ღვარძლიანი ფარისევლები ცდილობდნენ, იესო ქრისტე სიტყვით შეეცდინათ. ამ მიზნით ჰეროდელებთან ერთად საკუთარი მოწაფეები მიუგზავნეს, რათა ეკითხათ:„როგორ გგონია, გვმართებს თუ არა ხარკი ვაძლიოთ კეისარს?“, პასუხად კი მოისმინეს: „მიაგეთ კეისარს კეისრისა, ხოლო ღმერთს – ღმრთისა“ (მთ. 22: 17, 21). იმავე დღეს მიადგნენ მას სადუკეველნი და ეკითხებოდნენ მკვდრეთით აღდგომის შესახებ, მაგრამ ქრისტემ მათაც ისეთი პასუხი გასცა, რომ ხალხს „უკვირდა მისი მოძღვრება“ (მთ. 22:33). მათ შემდეგ უკვე რჯულის მცოდნე მივიდა გამოსაცდელად, მაგრამ მანაც იმგვარი პასუხი მიიღო, რომ იძულებული გახდა, ეთქვა: „კეთილი, მოძღვარო; ჭეშმარიტს ამბობ“ (მარკ. 12:32). ბოლოს, თავად იესომ ჰკითხა მათ, თუ ვისი ძე იყო ქრისტე და მათი პასუხი წინასწარმეტყველური სიტყვებით გააბათილა; დაადუმა და არაფერი უპასუხა – ფარისეველნი სრულიად დადუმდნენ, რადგან ვერავინ შესძლო მისთვის სიტყვის მიგება. და ისე დადუმდნენ, რომ იმ დღიდან ვეღარც კითხვას უბედავდა ვინმე ქრისტეს, რადგან მიხვდნენ, რომ ამგვარი კითხვებით ვერაფერს მიაღწევდნენ. პირიქით, უფრო შერცხვენილნი გამოდიოდნენ, ვინაიდან ხალხი მეტადრე ექცეოდა რწმენაზე, როცა ქრისტეს პასუხებს ისმენდა.
მთავარეპისკოპოსი ნიკიფორე თეოტოკისი
სულთმოფენობიდან მე-15 კვირიაკე
წირვაზე – 2 კორ. 4:6-15; მთ. 22:35-46.
წმინდა პავლე მოციქულის მეორე ეპისტოლე კორინთელთა მიმართ – 4:6-15
რადგანაც ღმერთმა, რომელმაც ბრძანა ბნელიდან ნათლის გამობრწყინება, გაანათლა ჩვენი გულები, რათა გავებრწყინებინეთ ღმერთის დიდების შემეცნებით, რომლითაც სხივოსნობს იესოს სახე.
ღმერთმა, რომელმაც ბრძანა ბნელიდან ნათლის გამობრწყინება, გაანათლა ჩვენი გულები. მოციქული ამით მიანიშნებს, რომ აღდგომა არის სიკვდილის მსგავსი სიძველიდან გამოსვლა. ღმერთმა არ ისურვა, სახარების ნათელს დაფარულში ებრწყინა, – ის ხომ განმაცხოველებელი ქარია, აღდგომის სასოება რომ მოაქვს! ღვთის სიბრძნის გამობრწყინება გულს ანათლებს და ადამიანს სრულიად განაახლებს, აღარაფერი რჩება მასში ამსოფლური.
ღირსი ისააკ ასური
ხოლო ეს საუნჯე ჩვენ თიხის ჭურჭლებით დაგვაქვს, რათა ამ ძალის სიდიადე ღვთისაგან იყოს და არა ჩვენგან.
მოციქული „საუნჯეს“ უწოდებს ღვთის შემეცნების ნათელს, რომლითაც განკაცებულმა მხოლოდშობილმა ძე ღმრთისამ ჩვენი გულები გაანათლა, როდესაც ერთარსი და სამჰიპოსტასოვანი ღმერთის საიდუმლოება გაგვიცხადა. და მართლაც, ეს საუნჯე, ეს ნათელი შეუფასებელია, რამეთუ წინდია ზეციური სიკეთისა და საუკუნო სიცოცხლისა.
„საუკუნო სიცოცხლე კი ის არის, – მიმართავს უფალი მამა ღმერთს, – რომ გიცნობდნენ შენ, ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთს, და იმას, ვინც შენ მოავლინე – იესო ქრისტეს“ (ინ. 17:3). ჩვენ გვაქვს, – ამბობს მოციქული, – ზეციური სინათლე იესო ქრისტესი, მარადიული ნათელი, რომელიც თიხის ჭურჭლებშია მოთავსებული, ანუ მოკვდავ და უძლურ ადამიანებში. ასე იმიტომ მოაწყო ყოვლადბრძენმა ღვთის განგებამ, რომ მსოფლიომ შემდეგი ჭეშმარიტება ირწმუნოს: ჩვენ, მოციქულებმა, კი არა, არამედ ღვთის ყოვლადძლიერმა ძალამ განავრცო სარწმუნოების მაცხოვნებელი ნათელი.
ყოველნაირად გვავიწროებენ, მაგრამ დათრგუნვილად არა ვგრძნობთ თავს; გამოუვალ დღეში გვაგდებენ, მაგრამ მაინც ვპოულობთ გამოსავალს.
შეხედეთ, როგორ აღწერს ღვთაებრივი მოციქული ადამიანური ბუნების უძლურების განმამტკიცებელი საღვთო მადლის ძალას! ყოველნაირად გვავიწროებენ, – ამბობს იგი, – ანუ ყოველ დროს, ყოველ ადგილას და ყოველგვარ გარემოებაში შევიწროებულნი ვართ ურწმუნოთა მხრიდან, მაგრამ ღვთის მადლით განმტკიცებულნი ვართ და ამიტომ დათრგუნვილად არა ვგრძნობთ თავს, ანუ არ ვჩუმდებით და არ ვწყვეტთ ქრისტეს სიტყვის ქადაგებას. თითქოსდა, გამოუვალ დღეში გვაგდებენ – ხშირად არც კი ვიცით, როგორ გავუმკლავდეთ საშინელ თავდასხმებს და როგორ მოვიქცეთ გაუსაძლის პირობებში, მაგრამ სასოწარკვეთილებაში არ ვვარდებით: ღვთის მადლით განათლებულნი მაინც ვპოულობთ გამოსავალს, რათა თითქოსდა გარდაუვალი უბედურებანი თავიდან ავიცილოთ. ტირანებისგან ვიდევნებით, მაგრამ ღმერთი არ გვტოვებს განსაცდელში, გვიცავს და გვიფარავს, დევნისა და გაჭირვების ჟამს ყოველმხრივ გვეხმარება. მართალია, როგორც ადამიანები, ხშირად ვუძლურდებით, მაგრამ ღვთის ძალით განმტკიცებულნი, ყველაფერს ვუძლებთ და ვიმარჯვებთ.
მთავარეპისკოპოსი ნიკიფორე თეოტოკისი
დევნილნი ვართ, მაგრამ არა მიუსაფარნი; გვამხობენ, მაგრამ ბოლოს ვერ გვიღებენ.
ყველაფერი ეს რომ არ შეგვმთხვეოდა, მაშინ არც ღვთის ძალის სიდიადე გამოაშკარავდებოდა. მაგრამ რადგანაც ცეცხლში აყვავებულ მცენარეს ვგავართ, ამიტომ იმით, რომ ვიტანჯებით და მაინც უვნებელნი ვრჩებით, ვქადაგებთ ჩვენი დამცველი ღმერთის ძალას. ხოლო სიტყვები – გვამხობენ, მაგრამ ბოლოს ვერ გვიღებენ – ნიშნავს, რომ გამოუვალ მდგომარეობაშიც ვპოულობთ ხსნის გზებს.
ღირსი თეოდორიტე კვირელი
ყოველთვის თან დავატარებთ სხეულით იესოს სიკვდილს, რათა იესოს სიცოცხლეც გაცხადდეს ჩვენს სხეულში.
ყოველდღიურად სიკვდილს ვუმზერთ თვალებში, ყოველთვის უფლის გარდაცვალებას ვბაძავთ და ამგვარად ვამოწმებთ საკუთარი სხეულით მის ცხოვრებას ანუ მკვდრეთით აღდგომას. ვისაც არ სწამს, რომ უფალი აღდგა, მას უკვე აღარ ექნება ურწმუნოების საბაბი, როცა დაინახავს, რომ ჩვენ ყოველდღე ვკვდებით და ყოველდღე ვცოცხლდებით.
ვინაიდან ჩვენ, ცოცხალნი, გამუდმებით ვეძლევით სიკვდილს იესოსათვის, რათა იესოს სიცოცხლეც გამოვლინდეს ჩვენს მოკვდავ ხორცში.
ამით აიხსნება სიტყვა იესოს სიკვდილის შესახებ, რომელიც აქამდე გაურკვეველი იყო. მოციქული, ჩვეულებრივ, განმარტავს გაურკვევლად ნათქვამს. სიტყვები – რათა იესოს სიცოცხლეც გამოვლინდეს – შეიძლება ასეც განიმარტოს: რაკი ჩვენ ამჟამად ქრისტეს სიკვდილს განვიცდით და მზად ვართ მისთვის თავი გავწიროთ, ამიტომ თავის დროზე იგი თავისი კეთილი ნებით მკვდრეთით აღგვადგენს. ამას მოციქული სხვა ადგილასაც ამბობს: „ხოლო თუ ქრისტესთან ერთად მოვკვდით, გვწამს, რომ სიცოცხლითაც ერთად ვიცოცხლებთ“ (რომ. 6:8).
ასე რომ, სიკვდილი ჩვენში მოქმედებს, ხოლო სიცოცხლე – თქვენში.
მოციქული „სიკვდილს“ აქ განსაცდელს უწოდებს და ამბობს: ჩვენ მუდმივად საშიშროების წინაშე ვდგავართ, თქვენ კი იმ ცხოვრებით ტკბებით, რომელიც ამ საშიშროებებისგან გამომდინარეობს, და ეს იმიტომ, რომ სახარებას გიქადაგებთ, რომლის მეშვეობითაც თქვენ მარადიული ცხოვრებით ცხოვრობთ.
ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელი
მაგრამ რაკი რწმენის იგივე სული გვაქვს, რომელზედაც ამბობს წერილი: „მწამდა და მიტომ ვამბობდი“, ჩვენც გვწამს და მიტომ ვამბობთ.
ჩვენმა შუამდგომელმა, რომელიც უკვე გამოგვეცხადა, მოისურვა, რომ აშკარა გამხდარიყო ჩვენი აღორძინების საიდუმლოც. ძველი დროის მართლებისთვის რაღაც-რაღაცები დაფარული რჩებოდა, თუმცა ხსნა მათაც იმავე რწმენით უნდა მოეპოვებინათ, რომელიც თავის დროზე ჩვენთვის უნდა გაცხადებულიყო. ჩვენ ხომ ვერ გავბედავთ ჩვენი დროის მართლები ვამჯობინოთ ღვთის მეგობრებს, რომელთა მეშვეობითაც ჩვენთვის წინასწარმეტყველებანი აღსრულდა, რადგან ღმერთი საკუთარ თავს აცხადებდა როგორც აბრაამის ღმერთი, როგორც ისააკის ღმერთი, როგორც იაკობის ღმერთი, რათა მისი სახელი საუკუნოდ ასეთად დარჩენილიყო.
თუკი ჩვენ სწორად გვწამს, რომ ძველი დროის წმინდანებისთვის წინადაცვეთა შეიძლება ნათლისღებად ჩაითვალოს, მაშინ რაღა უნდა ვთქვათ იმათ შესახებ, ვინც ღმერთს სათნო ეყვნენ მანამდე, სანამ ეს ნამცნები იქნებოდა, თუ არა ის, რომ მათ რწმენით მოაწონეს ღმერთს თავი, როგორც ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეშია ნათქვამი: „რწმენის გარეშე შეუძლებელია ესათნოვო ღმერთს“ (ებრ. 11:6). მოციქული ამბობს: რწმენის იგივე სული გვაქვს, რომელზედაც ამბობს წერილი: „მწამდა და მიტომ ვამბობდი“, ჩვენც გვწამს და მიტომ ვამბობთ. ის არ იტყოდა, იმავე რწმენის ეს სული რომ მათი სულიც არ ყოფილიყო, და როგორც მათ სწამდათ ქრისტეს მომავალი განხორციელებისა, – როცა ეს საიდუმლო ჯერ კიდევ დაფარული იყო, – ზუსტად ისე გვწამს ჩვენც, რომ ეს განხორციელება შედგა.
ნეტარი ავგუსტინე იპონიელი
რაკიღა ვიცით, რომ ვინც აღადგინა იესო, ჩვენც აღგვადგენს იესოსთან ერთად და თქვენი თანხლებით წარგვადგენს მის წინაშე.
ის, ვინც უფალი ჩვენი იესო ქრისტე მკვდრეთით აღადგინა, აღგვადგენს ჩვენც, თუკი მის ნებას შევასრულებთ, მისი მცნებებისამებრ მოვიქცევით და შევიყვარებთ იმას, რაც მან შეიყვარა; თუკი განვეშორებით ყოველგვარ უსამართლობას, მომხვეჭელობას, ვერცხლისმოყარეობას, ბოროტსიტყვაობას, ცრუმოწმეობას.
მღვდელმოწამე პოლიკარპე სმირნელი
ვინაიდან ყველაფერი თქვენთვისაა, რათა მადლის სიუხვე მრავალთა მადლიერებად გადმოიფრქვეს ღვთის სადიდებლად.
ყველაფერი, რაც აღსრულებულია, თქვენთვის – წარმართებისთვის აღსრულდა, რათა მხოლოდ ერთ ერში არსებული და ერთი ერისგან განდიდებული მადლი, მრავალთა მადლიერების მიზეზით გამრავლებული, ღვთის სადიდებლად გავრცელებილიყო.
ღირსი ეფრემ ასური
წმინდა სახარება წმინდა მათე მახარებლისაგან საკითხავი – 22:35-46
და ერთმა მათგანმა, რჯულის მცოდნემ, საცდუნებლად ჰკითხა:
მოძღვარო, რომელია სჯულის მთავარი მცნება?
მართალია, ამჯერად მცირეა სახარების საკითხავი, მაგრამ ის შეიცავს ქრისტიანული სარწმუნოების საძირკველსა და ყველა სათნოების ბიძგს. თანაც, ის იმდენად ნათელია, რომ თითქოსდა, არანაირ ახსნა-განმარტებას არ საჭიროებს, მაგრამ ღვთის სიტყვა ერთი რამით ძალიან ჰგავს მიწას: მიწის ზედაპირზე ვხედავთ ბალახს, ხეებს, ბუჩქებს, ყვავილებს, მაგრამ თუ გსურს ოქრო, ვერცხლი და ძვირფასი ქვები მოიპოვო, ამისათვის მიწა ღრმად უნდა გათხარო და ყოველივე ეს მის წიაღში ეძებო. მსგავსადვე, როდესაც სახარების სიტყვებს ვკითხულოთ, გარედან, ერთი შეხედვითაც, კარგად ჩანს მათი ღვთივმშვენიერი ხასიათი, უფლის მადლი, სულიერი სილამაზე, წმინდა უბრალოება, მაგრამ ვისაც სურს ჭეშმარიტ ცოდნას, მაღალ აზრებსა და საღვთო დოგმატებს დაეწაფოს, ის უნდა ჩასწვდეს სიტყვების მთელ სიღრმეს და გაიაზროს წმინდა წერილის იდუმალი არსი. სწორედ ამ მიზეზით, ვითომცდა, სავსებით გასაგებია სახარების დღევანდელი საკითხავი, მაგრამ ფრიად სასარგებლო იქნება მათი კეთილკრძალული გამოკვლევა და განმარტება.
რჯულის მცოდნე იმ დროში რჯულის მოძღვარსა და განმმარტებელს ეწოდებოდა, ის იყო იგივე მწიგნობარი (მარკ. 12:28). სწორედ ეს რჯულის მცოდნე, ფარისეველთაგან ერთ-ერთი, რომელმაც იმავე მარკოზ მახარებლის თანახმად, გაიგონა, რომ „კარგად მიუგო“ იესომ სადუკეველთა შეკითხვებს, მიადგა მას საცდუნებლად თავისი შეკითხვით: მოძღვარო, რომელია სჯულის მთავარი მცნება?
მან უფალს ეს კითხვა იმიტომ დაუსვა, რომ ზოგი იუდეველი მთავარ მცნებად მიიჩნევდა მცნებას განათლების შესახებ, ზოგიც – შაბათის შესახებ, ზოგი კიდევ სხვა მცნებას. ამ შეკითხვით რჯულის მცოდნე ცდილობდა, გაეგო, ღვთის ამ მცნებებით ასწავლიდა იესო ქრისტე თუ სხვა, თავისი მცნებებით? და თუ ამითი, მაშინ უპირველესად, რომელს დაასახელებდა? და თუ ასეთად დაასახელებდა – „შეიყვარე უფალი ღმერთი შენი“- ხომ არ დაურთავდა: „და შემიყვარე მეც“? თუმცა ყოვლადბრძენმა და გულთამხილველმა იესომ ისეთი პასუხი გასცა, რომ ეს მწიგნობარი იძულებული გახდა, შეექო იგი და ეთქვა: „კეთილი, მოძღვარო; ჭეშმარიტს ამბობ“ (მარკ. 12:32).
ხოლო იესომ მიუგო მას: გიყვარდეს უფალი ღმერთი შენი მთელი შენი სულით და მთელი შენი გულით და მთელი შენი გონებით.
გულით გვსურს, სულით ვაზროვნებთ, გონებით ვმსჯელობთ. როდესაც ჩემს გულს სხვა არაფერი სურს, გარდა ღმერთისა, და ჩემს სულში ღვთის შესახებ კეთილკრძალული სწავლებისათვის უცხო აზრი არ შემოდის, ასევე, როდესაც ჩემი გონება არაფერ ისეთზე არ ფიქრობს, რაც არ შეიცავს ღვთის რწმენასა და მისდამი მორჩილებას, მაშინ მიყვარს ღმერთი მთელი სულით, მთელი გულით და მთელი გონებით; მაშინ ღვთის წინაშე ჩემი სიყვარული სრულყოფილია.
ეს არის პირველი და მთავარი მცნება.
პირველი და მთავარი არის სწორედ ასეთი სიყვარულის შესახებ მცნება, რადგან მისგან, როგორც სათავიდან, მომდინარეობს ყველა სხვა სათნოება. როდესაც მთელი ჩემი გული, მთელი ჩემი სული და მთელი ჩემი გონება ღმერთისთვის იქნება მიძღვნილი, მაშინ ჩემი ყველა სურვილი ღვთისათვის სათნოა, ყველა ჩემი ფიქრი უბიწოა, ყველა ჩემი გონებისმიერი დასკვნა – წმინდა.
და მეორე, ამისი მსგავსი: გიყვარდეს მოყვასი შენი, ვითარცა თავი შენი.
მეორე და პირველის მსგავსია მოყვასის სიყვარული, რადგან ის პირველისგან იშვება, მისითაა მოცული და მისგან განუყოფელია. პირველი მცნების თანახმად, ვისაც ღმერთი უყვარს, მას აუცილებლად თავისი მოყვასიც უყვარს: „ყველას, ვისაც უყვარს მშობელი, მის მიერ შობილიც უყვარს“ (1 ინ. 5:1). მაგრამ ვისაც მოყვასი არ უყვარს, მას ღმერთიც არ უყვარს: ვისაც „თავისი ძმა არ უყვარს, რომელსაც ხედავს, როგორღა შეიყვარებს ღმერთს, რომელსაც ვერ ხედავს?“ (1 ინ. 4:20). ხომ ხედავ, როგორი საზომი დაუდო ღმერთკაცმა ღვთისადმი ჩვენს სიყვარულს? – გიყვარდეს უფალი ღმერთი შენი მთელი შენი სულით და მთელი შენი გულით და მთელი შენი გონებით. მოყვასისადმი სიყვარულს კი საზომად ის სიყვარული დაუდო, რომელიც საკუთარი თავისადმი გვაქვს: გიყვარდეს მოყვასი შენი, ვითარცა თავი შენი. რამდენსაც საკუთარი თავისთვის ცდილობ და ზრუნავ, იმდენივე ეცადე და იზრუნე მოყვასზეც.
ამ ორ მცნებაზეა დამოკიდებული მთელი რჯული და წინასწარმეტყველნი.
ხოლო როდესაც შეიკრიბნენ ფარისეველნი, იესომ ჰკითხა მათ:
რას იტყვით ქრისტესთვის? ვისი ძე არის იგი? ხოლო მათ მიუგეს: დავითისა.
სინას მთაზე მოსესთვის მიცემული სჯულისკანონის ათ მცნებას თუ დაუკვირდები, ნახავ, რომ პირველი ოთხი ღმერთის სიყვარულს ეხება, დანარჩენი ექვსი – მოყვასისას. თუ გამოიკვლევ წინასწარმეტყველურ ქადაგებებს, ნახავ, რომ ისინი სავსეა იმათი მხილებით, ვინც უარყო ჭეშმარიტი ღვთის მსახურება და კერპებს შესწირა მსხვერპლი; ასევე, სავსეა სასჯელით მათ მიმართ, ვინც მოყვასს მტრობს და სავსეა შეგონებებით იმის შესახებ, რომ კეთილი უნდა უყო მოყვასს და მის სასარგებლოდ იღვაწო. გარდა ამისა, თუკი დაფიქრდები, რა არის ცოდვა და რა არის სათნოება, დაინახავ, რომ ყოველგვარი ცოდვა სხვა არაფერია, თუ არა ღვთის უგულებლყოფა ან მოყვასისთვის ზიანის მიყენება; ხოლო სათნოება – ეს არის ან ჭეშმარიტი ღმერთისთვის მსახურება ან მოყვასისთვის სარგებლის მოტანა. სწორედ ამას ნიშნავს ყოველთა მეუფის სიტყვები: ამ ორ მცნებაზეა დამოკიდებული მთელი რჯული და წინასწარმეტყველნი, ანუ ღვთის სიყვარულისგან წარმოიშობა და მასში მტკიცდება საღვთო სჯულის ყველა მცნება და წმინდა წინასწარმეტყველების ყველა ქადაგება.
ასეთი პასუხის შემდეგ იესომ იქ შეკრებილ ფარისევლებს შემხვედრი შეკითხვა დაუსვა: რას იტყვით ქრისტესთვის? ვისი ძე არის იგი? უფალი ცდილობს, დაარწმუნოს ისინი, რომ თავადაა ქრისტე და, შესაბამისად, ძე ღვთისა. მაგრამ მათ მიუგეს, რომ ქრისტე დავითის ძეა, ანუ მხოლოდ კაცია და არა – ღმერთკაცი.
უთხრა მათ იესომ: კი მაგრამ როგორღა უწოდებს მას სულით შთაგონებული დავითი უფალს, როდესაც ამბობს:
უთხრა უფალმა ჩემს უფალს: დაჯექი ჩემს მარჯვნივ, ვიდრე ფერხთით დაგიმხობ მტრებს.
ამრიგად, თუ დავითი უფალს უწოდებს მას, როგორღა ეკუთვნის ძედ?
სულიწმიდით შთაგონებული დავითი ჭვრეტს ზეცად ამაღლებულ ქრისტეს და წინასწარმეტყველებს: „ჰრქუა უფალმან (ანუ უფალმა და მამა ღმერთმა) უფალსა ჩემსა (ანუ თავის მხოლოდშობილ ძეს და ჩემს უფალ იესო ქრისტეს): დაჯედ მარჯუენით ჩემსა, ვიდრემდის დავსხნე მტერნი შენნი ქუეშე ფერჴთა შენთა“ (ფს. 109:1). სწორედ დავითის ეს სიტყები შეახსენა მაცხოვარმა ფარისევლებს, საიდანც ჩანს როგორც მისი ღმრთეება, ისე კაცება. ეს საკმარისი უნდა ყოფილიყო ფარისეველთა მცდარი შეხედულების გამოსასწორებლად, რამეთუ ისინი მხოლოდ კაცად აღიარებდნენ წმინდა წინასწარმეტყველების მიერ წინასწარ გაცხადებულ ქრისტეს. სიტყვით – „უფალსა ჩემსა“- დავითმა აჩვენა, რომ მამა ღმერთისგან განხორციელებული ქრისტე არამხოლოდ მისი ძეა, არამედ დავითის უფალი და მეუფეცაა, ანუ იგი არის ძე ღმრთისა და ღმერთი; ხოლო ის, რომ იმავდროულად კაციც არის, ამას შემდეგი სიტყვებით გამოხატავს: „დაჯედ მარჯუენით ჩემსა“, რადგან როგორც ღმერთი, იგი თანამოსაყდრე და თანაარსია ღვთისა და მამისა, და ისინი ერთნი არიან; ხოლო როგორც კაცი, ზეცად ამაღლების შემდეგ იგი არის „ზესკნელს სიდიადის მარჯვნივ მჯდომელი“ (ებრ. 1:3), ანუ მისმა კაცებამ იგივე უცვლელი და უმაღლესი დიდება მიიღო, როგორიც მის ღმრთეებას სამყაროს შექმნამდე ჰქონდა. ამასვე ითხოვდა უფალი თავისი ვნების ჟამს: „ახლა კი შენ განმადიდე, მამაო, იმავ დიდებით, შენთან რომ მქონდა ქვეყნის შექმნამდე“ (ინ. 17:5). ხოლო სიტყვა – „ვიდრე“ (ვიდრე ფერხთით დაგიმხობ მტრებს) წმინდა წრილში ხშირად გამოიყენება მარადიულობის აღსანიშნავად. დროებით კი არა, არამედ სამარადისოდ დაუმორჩილა მამამ ძეს თავისი მტრები, ანუ მთავრობანი, ხელმწიფებანი და ამა საუკუნის სიბნელის მმართველნი, ბოლოს კი თვით სიკვდილიც (დაბ. 8:7; ფს. 122:2; ეს. 46:4; მთ. 18:30; ებრ. 10:13; ეფ. 6:12). უფლის სიკვდილმა არამხოლოდ ეშმაკის ხელმწიფებისგან გაათავისუფლა კაცობრიობა, არამედ სიკვდილიდან სიცოცხლეშიც გადაიყვანა იგი: „ვისაც მე ვწამვარ, კიდეც რომ მოკვდეს, იცოცხლებს“ (ინ. 11:25). სწორედ ამ წინასწარმეტყველურ სიტყვას სთავაზობს ქრისტე ფარისევლებს და აქედანვე გამოჰყავს დასკვნა: თუკი დავითმა ქრისტეს თავისი უფალი უწოდა, მაშ როგორღა ეკუთვნის ძედ? უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ იესო არ უარყოფს დავითის ძეობას, რადგან ხორცი მიიღო წმინდა ქალწულისგან, რომელიც წარმოშობით დავითის ტომიდან იყო, ამასთან, მიუთითებს ფარისევლების შეცდომაზე, რომლებიც ამბობდნენ, რომ ქრისტე დავითის ძეა, მაგრამ უფალი არ არის. სინამდვილეში კი დავითი უფალ იესოს მამაც არის და მონაც: მამა – ხორციელად, მონა – ღვთაებრივად (წმ. ოქროპირი). ამ წინასწარმეტყველური სიტყვებით იესომ ფარისევლები აიძულა, ეღიარებინათ [შინაგანად მაინც], რომ იგი არის ღმერთი და კაცი:
ვერავინ შესძლო მისთვის სიტყვის მიგება; და იმ დღიდან ვეღარც კითხვას უბედავდა ვინმე.
ღვარძლიანი ფარისევლები ცდილობდნენ, იესო ქრისტე სიტყვით შეეცდინათ. ამ მიზნით ჰეროდელებთან ერთად საკუთარი მოწაფეები მიუგზავნეს, რათა ეკითხათ:„როგორ გგონია, გვმართებს თუ არა ხარკი ვაძლიოთ კეისარს?“, პასუხად კი მოისმინეს: „მიაგეთ კეისარს კეისრისა, ხოლო ღმერთს – ღმრთისა“ (მთ. 22: 17, 21). იმავე დღეს მიადგნენ მას სადუკეველნი და ეკითხებოდნენ მკვდრეთით აღდგომის შესახებ, მაგრამ ქრისტემ მათაც ისეთი პასუხი გასცა, რომ ხალხს „უკვირდა მისი მოძღვრება“ (მთ. 22:33). მათ შემდეგ უკვე რჯულის მცოდნე მივიდა გამოსაცდელად, მაგრამ მანაც იმგვარი პასუხი მიიღო, რომ იძულებული გახდა, ეთქვა: „კეთილი, მოძღვარო; ჭეშმარიტს ამბობ“ (მარკ. 12:32). ბოლოს, თავად იესომ ჰკითხა მათ, თუ ვისი ძე იყო ქრისტე და მათი პასუხი წინასწარმეტყველური სიტყვებით გააბათილა; დაადუმა და არაფერი უპასუხა – ფარისეველნი სრულიად დადუმდნენ, რადგან ვერავინ შესძლო მისთვის სიტყვის მიგება. და ისე დადუმდნენ, რომ იმ დღიდან ვეღარც კითხვას უბედავდა ვინმე ქრისტეს, რადგან მიხვდნენ, რომ ამგვარი კითხვებით ვერაფერს მიაღწევდნენ. პირიქით, უფრო შერცხვენილნი გამოდიოდნენ, ვინაიდან ხალხი მეტადრე ექცეოდა რწმენაზე, როცა ქრისტეს პასუხებს ისმენდა.
მთავარეპისკოპოსი ნიკიფორე თეოტოკისი